رفلاکس معده چیست؟ علل، علائم و درمان
رفلاکس معده یکی از مشکلات شایع مربوط به سیستم گوارشی بوده که در عصر جدید، بیشتر به آن توجه شده است. علت این بیماری نیز، اختلالی در دریچه کادریا است. همچنین علائم بسیاری همچون سوزش قلبی، سوزش معده و تهوع، می‌تواند دلیل بروز این مشکل گوارشی باشد. این مقاله داروخانه آنلاین دارودراگ به بررسی علل، علائم، تشخیص و روش‌های درمانی مختلف برای آن می‌پردازد و هدف آن، ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی برای افراد مبتلا است تا بتوانند بهترین روش‌ها را برای مدیریت و درمان این بیماری انتخاب کنند.
علت رفلاکس معده
بازگشت محتویات معده به مری (GERD) نوعی بیماری گوارشی بوده و امروزه حدود 20% از مردم دنیا دچار رفلاکس معده هستند. یک دریچه از فیبرهای عضلانی در ناحیه پایینی مری وجود دارد که وقتی که غذا به مری می‌رسد، جلوی بازگشت مواد غذایی را به معده می‌گیرد. اما وقتی اختلالی در این دریچه به وجود آید، مواد معده به مری بازگردند، که با نام علمی رفلاکس معده شناخته می‌شود. این بازگشت اسیدی می‌تواند بافت داخلی مری را تحریک کند و حتی به آن آسیب بزند.
عوامل خطر ایجاد کننده رفلاکس
این مشکل گوارشی در مردان نسبت به زنان، 2 تا 3 برابر بیشتر و رایج‌تر است. حدود%25 از بزرگسالان دچار سوزش قلبی بر اثر این مشکل گوارشی می‌شوند. این وضعیت ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که حتی به ذهن شما نرسد، اما از دلایل اصلی بروز این بیماری هستند. مواردی که منجر به این بیماری می‌شوند، به شرح زیر است:
- وعده‌های غذایی سنگین
- خوابیدن به صورت افقی بعد از غذا خوردن
- چاقی یا اضافه وزن زیاد
- نزدیک بودن تایم غذا خوردن و خوابیدن
- مصرف زیاد غذاهای خاص مثل مرکبات، گوجه فرنگی، نعنا، سیر، پیاز یا غذاهای چرب و تند
- استفاده زیاد نوشیدنی‌های خاص و اسیدی مانند مشروبات الکلی، آب پرتقال و قهوه
- سیگار کشیدن
- بارداری
رفلاکس می‌تواند سراغ هرکسی بیاید، اما برخی عوامل و شرایط می‌توانند احتمال ابتلا به آن را افزایش دهند. افرادی که دارای فتق هیاتال (شرایطی که معده به طور نادرست به بخش فوقانی دیافراگم حرکت می‌کند) هستند، افرادی که چاقی یا اضافه وزن دارند، مصرف دخانیات و مصرف داروهای خاص ضدالتهابی در معرض خطر بیشتری قرار بگیرند.
علائم بیماری برخی از افراد، پس از مصرف محصولات لبنی حاوی شیر تشدید می‌شود که بهتر است مصرف آن را به پایین‌ترین حد ممکن برسانید. همچنین طبق تحقیقات پزشکی در این زمینه، مشخص شد افرادی که مقدار بیشتری کلسترول و اسیدهای چرب اشباع شده مصرف می‌کنند، بیشتر شاهد این علائم هستند.
علائم رفلاکس معده
رفلاکس می‌تواند علائم مختلفی در معده و قلب ایجاد کند. همچنین، اسیدهای قوی معده می‌توانند به بافت پوششی مری آسیب برسانند، که در نهایت می‌تواند به التهاب و سایر مشکلات منجر شود. علائم این بیماری گوارشی شامل موارد زیر است:
- بوی بد دهان
- دل درد
- گلو درد
- تورم و التهاب در مری
- سرفه‌های زیاد
- تورم و التهاب لثه
- تورم حنجره
- جمع شدن زیادی از بزاق دهان
- ترش کردن معده یا احساس بازگشت مایع ترش و اسیدی از معده به دهان
- احساس درد در قسمت بالایی شکم و قفسه سینه
- باد گلو زیاد و طولانی
- حالت تهوع یا حتی استفراغ خونی
- احساس درد موقع قورت دادن غذا
پیشنهاد می‌شود در صورت مشاهده چند علامت همزمان، حتما به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: بهترین قرص معده درد کدام است؟
درمان رفلاکس معده
علائم این بیماری که شامل سوزش و دردهای مکرر است که برخی مواقع غیرقابل تحمل است. البته در بعضی افراد، ممکن است کوتاه مدت و گذرا باشد. با کنترل و رعایت یا مصرف دارو، بسیاری از افراد موفق به کنترل این علائم می‌شوند. در موارد انگشت شماری، درمان و کنترل این بیماری با جراحی امکان‌پذیر است. شربت معده نیز می‌تواند به طور موقت مشکل شما را برطرف کند، اما طبیعی است که در روزهای آینده سر و کله‌ی علائم پیدا شده و باز هم مجبورید با این مسئله دست و پنجه نرم کنید!
بهترین راه برای کنترل و درمان، رعایت نکات و رژیم غذایی است. در گذشته شواهد کافی در مورد ارتباط غذا و رفلاکس معده وجود نداشت، اما نتیجه مطالعات و بررسی در سال 2013 نشان داد که مصرف برخی غذاها و همچنین کاهش وزن، می‌توانند موثر و مفید باشند. از قبیل:
- پروتئین مواد کم کلسترول مانند ماهی، مرغ، تخم مرغ، مغز بادام و لوبیا
- برخی از کربوهیدرات‌ها که در میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل وجود دارند
- موادی که دارای ویتامین C هستند مانند میوه‌ها و سبزیجات
- میوه‌هایی که دارای فیبر، منیزیم و پتاسیم هستند. به ویژه توت، سیب، گلابی و آووکادو
- سبزیجاتی مانند کلم بروکلی و اسفناج
- مصرف آب زیاد
تحقیقات انجام شده نیز نشان می‌دهد غذاهایی با فیبر بالا، می‌توانند به بهبود علائم این بیماری کمک کنند.
رفلاکس معده در بارداری
دلایل شایع بودن رفلاکس در دوران بارداری، تغییرات سطح هورمون‌ها در طول بارداری است که می‌تواند عضلات سیستم گوارش را تحت تاثیر قرار داده و احتمال وقوع آن را افزایش دهد. علاوه بر این، رشد نوزاد فشاری بر معده وارد می‌کند که می‌تواند علائم سوزش و معده درد را بدتر کند که طبیعی است.
حدود 17 تا 45% از افراد باردار دچار رفلاکس معده می‌شوند و در بیشتر مواقع، این شرایط بعد از تولد نوزاد، پایان می‌یابد. همچنین طبق تحقیقات پزشکی در سال 2011، شدت آن در زنان باردار مبتلا به آسم، نسبت به زنانی که آسم نداشتند به طور قابل توجهی بیشتر بود.
رفلاکس معده و سرفه
بازگشت غیرعادی اسید معده به مری، یکی از علل شایع سرفه پی‌درپی و مزمن است. پژوهشگران پزشکی در دانشگاه کارولینای شمالی، یکی از معتبرترین دانشگاه‌های آمریکا، تخمین زده‌اند که بیش از%25 موارد سرفه مزمن، به دلیل رفلاکس معده است! اگر تجربه مکرر سرفه کردن بعد از غذا خوردن یا سرفه کردن در حالت خوابیده و افقی را دارید، احتمالا سرفه شما مربوط به مشکل گوارشی و رفلاکس است و باید اقدام به درمان کنید.
بیشتر بخوانید: همه چیز در مورد زخم معده
رفلاکس معده در کودکان و نوزادان
بروز این مشکل در کودکان و نوزادان اغلب طبیعی است. این اتفاق در نوزادان سالم، اغلب در طول روز رخ می‌دهد. عمدتا بعد از 18 ماهگی، این موارد در نوزادان کمتر مشاهده می‌شود. تا زمانیکه نوزاد شما سلامت به نظر می‌رسد و روند رشد و افزایش وزن خود را نرمال طی می‌کند، جایی برای نگرانی نیست. اما مواقعی که غیرطبیعی است و باید به پزشک مراجعه کنید، به شرح زیر است:
- نوزاد اشتها ندارد و وزن نمی‌گیرد.
- مایع سبز یا زرد را از دهانش خارج می‌شود.
- خون یا حتی محتویات معده از دهانش بیرون می‌آید.
- دشواری در تنفس یا سرفه‌ای که بهتر نمی‌شود.
- پس از خوردن شیر یا غذا، به طور غیرطبیعی عصبی می‌شود.
- انرژی کمتری نسبت به قبل دارد.
بعضی از عوامل که به باعث تشدید این اتفاق در نوزادان است، شامل منبع غذایی مایع و بیش از حد به صورت افقی خواباندن آن‌هاست.
رفلاکس معده و تنگی نفس
مطالعه‌ای علمی در سال 2019 نشان داد که رابطه دوطرفه‌ای بین رفلاکس معده و آسم وجود دارد. به عبارت دیگر، افراد مبتلا به رفلاکس ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به آسم باشند. از سوی دیگر، افراد مبتلا به آسم نیز ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به رفلاکس باشند. تنگی نفس معمولا هنگام خوابیدن یا دراز کشیدن رخ می‌دهد و باعث سرفه، حس خفگی و ناراحتی در قفسه سینه شود.
بر اساس تحقیقات به دست آمده پژوهشگران در سال 2015، ثابت شد%89 از افراد مبتلا به عارضه آسم، علائم این بیماری گوارشی را هم تجربه کرده‌اند. احتمالا دلیل اصلی آن، به تعامل اسید با مجاری هوایی برمی‌گردد.
در برخی موارد، تشخیص اینکه تنگی نفس یک شخص ناشی از آسم یا برگشت اسید به مری است، دشوار است. اما از علائم رایج رفلاکس معده که می‌تواند آن را از آسم متمایز کند، آروغ زدن است که هیچ ربطی به آسم ندارد!
رفلاکس معده در خواب
افرادی که دچار بیماری رفلاکس معده هستند به خوبی می‌دانند که هنگام خوابیدن، علائم آن تشدید شده و حتی دلیل آن را نمی‌دانند! در ادامه مقاله، جواب سوال شما را توضیح خواهیم داد:
خوابیدن بعد از غذا: اگر بلافاصله بعد از غذا خورن دراز بکشید، احتمال این که محتویات به طور کامل وارد معده نشوند و برگشت داشته باشند را افزایش می‌دهید. پیشنهاد می‌شود حداقل یک ساعت بعد از صرف غذا بخوابید.
- زاویه خوابیدن: وقتی که دراز کشیدید یا خواب هستید، نیروی گرانش دیگر به شما کمک نمی‌کند تا اسید و محتویات معده را پایین نگه دارد که باعث می‌شود حس برگشت محتویات به دهان را داشته باشید. پیشنهاد می‌شود از بالشت‌های مرتفع‌تر استفاده کنید تا سر کمی بالاتر از بدن قرار گیرد.
- کاهش تولید بزاق دهان: تولید آب دهان در مراحل عمیق خواب کاهش می‌یابد. درصورتیکه آب دهان می‌تواند به تعادل اسید معده کمک کند.
صبحانه مناسب برای رفلاکس معده
یکی از آسان‌ترین راه‌ها برای کنترل علائم رفلاکس، وعده غذایی متناسب برای صبحانه است. گزینه‌های غذایی مناسبی وجود دارد که می‌تواند به این افراد کمک کند تا علائم شایع را کاهش دهند و تا حد ممکن کنترل کنند که به بررسی آن می‌پردازیم:
- میوه‌هایی مثل سیب، موز، نارگیل، زردآلو،، گلابی، آلو و اوکالیپتوس
- سبزیجاتی مثل کدو، سیب‌زمینی، کدو سبز اسفناج، کاهو و کلم
- جو دوسر یک وعده غذایی مفید و بدون خاصیت اسیدی است. این غذا نه تنها شما را برای مدت طولانی‌تری سیر می‌کند، بلکه روند هضم آسانی دارد و بسیار مغذی است. برای طعم بهتر آن، می‌توانید یک فنجان شیر بادام و موز به آن اضافه کنید.
- زنجبیل دارای خواص ضد التهاب است که می‌تواند روند هضم را بهتر کند. می‌توانید چای زنجبیل و عسل را به صبحانه خود اضافه کنید.
- گوشت‌های کم چربی مانند مرغ و بوقلمون با ترکیب سبزیجات کنار آن، برای صبحانه مناسب هستند.
- شیر بادام و شیر سویا نیز برای رفلاکس مفیدند و می‌توانید آن‌ها را به وعده‌های خود اضافه کنید.
خوردن صبحانه می‌تواند تا حدی به کنترل آن کمک کند. بنابراین هرگز صبحانه را از وعده غذایی خود حذف نکنید.
اگر بخواهم به زبان پزشکی صحبت کنم، اسید موجود در معده یک سیگنال هشدار دهنده برای مغز است که باعث تنگ شدن راه‌های هوایی می‌شود و علائم آسم را هم تحریک می‌کند. در زمان حمله آسم، تمام راه‌های هوایی تنگ می‌شوند و باعث افزایش فشار در بخش معده می‌شوند. این فشار می‌تواند باعث ورود اسید به مری و ایجاد علائم و مشکلات گوارشی شود که بسیار دردناک و سخت است. اکثر مردم مشکلات گوارشی رفلاکس معده را با کودکان و نوزادان شناختند! اما موارد خیلی گسترده‌تری نیز وجود دارد که تنها به نوزادان محدود نمی‌شود.
سخن پایانی
رفلاکس معده وضعیتی است که در آن محتوای معده به مری باز می‌گردد، که می‌تواند علائمی مانند سوزش سردل، درد در قفسه سینه، سرفه، تنگی نفس، حالت تهوع یا زخم معده را ایجاد کند. عواملی مانند اضافه وزن، خوردن وعده‌های غذایی سنگین و مصرف دخانیات می‌توانند مشکلات گوارشی و رفلکس را تشدید کنند. درمان آن نیز شامل تغییراتی در عادت‌ها، رژیم غذایی متناسب، دارو و در موارد شدیدتر، جراحی است. با توجه به اینکه این مشکل به ظاهر جزئی گوارشی می‌تواند به عوارض جدی و خطرناکی برای سلامتی افراد منجر شود، اطلاعات ارائه شده در این مقاله می‌تواند کمک کند تا درک بیشتر و بهتری از این بیماری پیدا کرده و راه‌های بهتر و جدیدتری برای پیشگیری و درمان آن را شروع کنید.
سوالات متداول
بهترین روش درمان و کنترل رفلاکس معده چیست؟
روش‌های درمانی طب سنتی و رژیم غذایی متناسب برای کنترل آن موثر است.
بازه زمانی درمان رفلاکس معده چقدر است؟
مدت زمان درمان متغیر است اما معمولا در حدود 2 تا 8 هفته زمان می‌برد. با رعایت رژیم غذایی مناسب نیز می‌تواند کمتر شود.
آیا رفلاکس معده باعث مبتلا شدن به سرطان می‌شود؟
بله، در صورت عدم کنترل و درمان مناسب، ممکن است بیماری تشدید شده و به سرطان معده منجر شود.
آیا شیر برای رفلاکس معده مضر است؟
بله، زیرا چربی‌های موجود در آن می‌توانند علائم آن را تشدید کنند.
آیا ورزش تاثیری در رفلاکس معده دارد؟
بله، ولی ورزش‌های شدید و فعالیت‌هایی که نیاز به خم شدن دارند ممکن است علائم را تشدید کنند.
فارغ التحصیل دانشگاه شهید بهشتی تهران در رشته داروسازی
عضو انجمن داروسازان و عضو انجمن کاندیدای قلب
انتشار مطالب فوق تنها با ذکر مرجع به همراه لینک وب‌سایت دارودراگ مجاز می‌باشد.
لطفا به حقوق هم احترام بگذاریم.