چرا باید قرص آهن مصرف کنیم؟

به‌طور کلی کسانی که کم خونی دارند و یا در معرض آن قرار دارند می‌بایست قرص آهن مصرف کنند. چراکه ذخیره‌ی آهن در بدن آن‌ها کم است. در این مطلب از مجله دارودراگ قصد داریم اطلاعات بیشتری در مورد قرص آهن در اختیار شما قرار دهیم. اگر نگران سلامت خود هستید و پزشک مصرف قرص آهن را برای شما ضروری می‌داند تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.

آهن چیست؟

آهن ماده‌ا‌ی معدنی است. بیشتر آهن موجود در بدن در هموگلوبین گلبول‌های قرمز و میوگلوبین سلول‌های عضلانی یافت می‌شود. وجود آهن برای انتقال اکسیژن و دی‌اکسید کربن ضروری است. این ماده نقش‌های مهم دیگری را هم در بدن بر عهده دارد. آهن در غذاهایی مانند گوشت، ماهی، توفو، اسفناج، غلات و غذاهای دیگر یافت می‌شود.

معمولا برای پیشگیری و درمان آنمی (کم خونی) ناشی از فقر آهن، مواد غذایی به تنهایی کافی نیستند و لازم است از قرص آهن استفاده ‌شود. جالب است بدانید قرص آهن برای کم خونی‌های ناشی از خونریزی‌های‌ شدید در دوران قاعدگی (منوراژی)، سلامت دوران بارداری و مشکلات کلیوی هم تجویز می‌شود.

چرا وجود آهن برای بدن ضروری است؟

آهن به سلول‌های قرمز خون کمک می‌کند اکسیژن را از ریه‌ها به سلول‎‌های دیگر بدن منتقل کنند. آهن در بسیاری از عملکردهای مهم بدن نقش دارد.

کسانی که دچار کمبود آهن هستند به کم خونی مبتلا می‌شوند. یعنی گلبول‌های قرمز کافی برای حمل اکسیژن را ندارند. این افراد ممکن است دچار تنگی نفس، خستگی، کمبود انرژی، رنگ پریدگی و تپش قلب شوند.

بیشتر بخوانید: از سیر تا پیاز قرص لاغری و معرفی چند برند معروف قرص لاغری در ایران

موارد مصرف و فواید قرص آهن

مصرف قرص آهن در موارد زیر مفید است:

• پایین بودن سطح گلبول‌های قرمز در افراد مبتلا به بیماری‌های طولانی مدت (کم خونی ناشی از بیماری‌ها مزمن): بسیاری از بیماری‌ها از جمله سرطان، مشکلات کلیوی یا اچ آی وی/ایدز منجر به کم خونی می‌شوند. مصرف آهن به همراه سایر داروها مثل ایپوتین آلفا (epoetin alfa) به ساخت گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند و از کم خونی افراد مبتلا به این بیماری‌ها جلوگیری و آن را درمان می‌کند. در چنین مواردی آمپول آهن سریع‌تر از قرص آهن عمل می‌کند.
• پایین بودن سطح گلبول‌های قرمز به دلیل فقر آهن: استفاده از قرص یا آمپول آهن به پیشگیری و درمان کم خونی ناشی از فقر آهن در بدن کمک می‌کند. بهتر است کسانی که به کم خونی خفیف ناشی از فقر اهن مبتلا هستند، قرص آهن را یک روز درمیان مصرف کنند تا دچار عوارض جانبی نشوند. اما کسانی که به کم خونی شدید مبتلا هستند می‌بایست قرص آهن خوراکی را هر روز استفاده کنند تا سریع‌تر جواب بگیرند.
• پایین بودن سطح آهن در خانم‌هایی که باردار هستند: مصرف خوراکی قرص آهن در طول دوران بارداری خطر آنمی ناشی از کمبود آهن را کاهش می‌دهد.

آهن احتمالا در موارد زیر موثر عمل می‌کند:

• سرفه‌ها‌ی ناشی از مصرف داروهای بازدارنده‌ی آنزیم مبدل آنژیوتانسین: بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE inhibitors) داروهایی هستند که برای کنترل فشار خون بالا مصرف می‌شوند. این داروها گاهی اوقات به عنوان یک عارضه‌ی جانبی منجر به سرفه می‌شوند. برخی تحقیقات نشان می‌دهند مصرف قرص آهن به جلوگیری و کاهش این عارضه کمک می‌کند. بعضی از بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین عبارتند از:
  • کاپتوپریل (captopril)
  • انالاپریل (enalapril)
  • لیزینوپریل (lisinopril)
• مهارت‌های حافظه و تفکر (عملکردهای شناختی): مصرف خوراکی قرص آهن می‌تواند به بهبود تفکر، یادگیری و حافظه‌ی کودکان 6 تا 18 ساله‌ی مبتلا به پایین بودن سطح آهن کمک کند.
• نارسایی قلبی: حدود 20% از مبتلایان به نارسایی قلبی، کمبود آهن دارند؛ تحقیقات نشان می‌دهند تزریق آمپول آهن، علائم نارسایی قلبی را بهبود می‌بخشد. با این حال به نظر نمی‌رسد مصرف قرص آهن به بهبود علائم نارسایی قلبی کمک کند.
• سندرم پای بی قرار یا RLS (اختلالی که باعث ناراحتی و تحریک غیر قابل مقاومت در برابر حرکت دادن پاها می‌شود): تحقیقات نشان می‌دهند مصرف قرص آهن باعث کاهش علائم آر ال اس (خصوصا ناراحتی پا و مشکلات خواب) می‌شود. در حقیقت مصرف قرص آهن برای بهبود علائم افرادی که علاوه بر سندرم پای بی قرار به کم خونی مبتلا هستند، ضروری است.

بیشتر بخوانید: قرص فولیکوژن ‌یک راه‌حل اثبات شده برای خداحافظی با ریزش مو

عوارض جانبی آهن

قرص آهن اگر به مقدار درست مصرف شود برای بیشتر افراد بی‌خطر است. با این حال قرص آهن می‌تواند باعث درد و ناراحتی معده شود. سایر عوارض قرص آهن عبارتند از:

• یبوست یا اسهال
• حالت تهوع
• استفراغ

به نظر می‌رسد مصرف قرص آهن همراه با غذا برخی از این عواض را کاهش می‌دهد. با این حال غذا میزان جذب آهن در بدن را کاهش می‌دهد. در صورت امکان بهتر است قرص آهن با معده‌ی خالی (ترجیحا یک ساعت قبل از غذا) مصرف شود و در صورت بروز عوارض جانبی زیاد، همراه با غذا میل شود. سعی کنید از مصرف آهن همراه با لبنیات، قهوه، چای یا غلات خودداری کنید. لازم به ذکر است ویتامین C جذب آهن را تقویت می‌کند. 

انواع قرص آهن

انواع اصلی قرص آهن عبارتند از:

• فروس سولفات (که به شکل قرص ارائه می‌شود)
• فروس فومارات (که به شکل قرص یا شربت ارائه می‌شود)
• فروس گلوکونات (که به شکل قرص ارائه می‌شود)
• سدیم فردتات (که به صورت شربت با نام تجاری Sytron ارائه می‌شود)

در این میان فروس سولفات و فروس فومارات از بیشترین قدرت برخوردار هستند. اثربخشی فروس گلوکونات متوسط است و سدیم فردتات نوعی آهن ضعیف بشمار می‌آید.

برخی فرآورده‌ها از جمله آن‌هایی که حاوی کمپلکس پلی ساکارید آهن هستند، ادعا می‌کنند عوارض جانبی کمتری نسبت به سایرین دارند. با اینحال هیچ مدرک موثقی وجود ندارد که از این ادعا پشتیبانی کند.

بعضی از قرص‌های آهن آهسته رهش یا آن‌هایی که انتریک کوتد (دارای پوشش روده‌ای) هستند حالت تهوع را در بعضی افراد کاهش می‌دهند. با این حال ممکن است بدن قادر به جذب درست این محصولات نباشد.

بیشتر بخوانید: بررسی مکمل‌های ویتامین سی؛ بهترین زمان مصرف قرص ویتامین ث چه موقع است؟

مصرف آهن در دوران بارداری

در دوران بارداری، بدن به علت افزایش حجم خون و نیاز جنین برای ساخت سلول‌های خونی، به آهن بیشتری احتیاج دارد. ممکن است این مقدار آهن از طریق رژیم غذایی تامین نشود و به همین خاطر بسیاری از پزشکان برای زنان باردار قرص آهن تجویز می‌کنند.

استفاده از قرص آهن در دوران بارداری به احتمال زیاد ایمن است، به شرطی که در مقادیر مجاز (کمتر از 45 میلی گرم در روز) مصرف شود. اگر قرص آهن بیش از حد مجاز مصرف شود خطرناک است. اگر دچار فقر آهن نیستید از مصرف آهن زیاد (بیش از 45 میلی گرم در روز) خودداری کنید. مصرف بیش از اندازه‌ی آهن منجر به عوارض گوارشی مثل تهوع و استفراغ می‌شود و حتی ممکن است باعث زایمان زودرس شود.

آهن زیاد باعث بالا رفتن سطح هموگلوبین خون می‌شود. بالا بودن سطح هموگلوبین هنگام زایمان، عواقب بدی را برای بارداری به همراه دارد.

قرص آهن در دوران پریودی

خانم‌هایی که در دوران قاعدگی خونریزی شدید و غیر معمول دارند در معرض کم خونی ناشی از فقر آهن هستند. پریودهای سنگین باعث از دست رفتن خون و ذخیره‌ی آهن بدن می‌شوند.

اگر پریود شما به حدی سنگین است که تقریبا هر یک ساعت یک بار نوار بهداشتی خود را تعویض می‌کنید، بهتر است در این دوران قرص آهن مصرف کنید.

قرص آهن خارجی بهتر است یا ایرانی؟

بسیاری از خانم‌ها معتقدند عوارض گوارشی مکمل‌های آهن خارجی بسیار کمتر است. یا این حال فراموش نکنید دوز آهن به کار رفته در قرص‌های آهن ایرانی از جمله فروس سولفات بسیار بالاتر است. به عبارت دیگر یک قرص آهن ایرانی (حاوی 50 میلی گرم آهن) 3 برابر بیشتر از یک قرص آهن خارجی (که معمولا 15 میلی گرم آهن دارد) تاثیر دارد.

ناراحتی‌های ایجاد شده در اثر مصرف قرص آهن ایرانی، بیماری محسوب نمی‌شود و اگر قادر به تحمل آن باشید، قرص آهن ایرانی هم از لحاظ اثربخشی، هم از لحاظ قیمت بسیار بهتر است. 

جمع بندی نکات کلیدی

• آهن یک ماده‌‌ی معدنی است که نقش‌های مهمی را در بدن بر عهده دارد.
• گاهی اوقات مواد غذایی به تنهایی قادر به تامین آهن مورد نیاز بدن نیستند و لازم است قرص آهن استفاده شود.
• ممکن است کسانی که به کم خونی مبتلا هستند دچار تنگی نفس، خستگی، کمبود انرژی، رنگ پریدگی و تپش قلب شوند.
• پیشگیری و درمان کم خونی، تقویت حافظه، جلوگیری از سرفه‌های ناشی از مصرف دارو، کاهش خطر آنمی ناشی از بارداری و بهبود علائم سندرم پای بی قرار برخی از مهم‌ترین فواید مصرف قرص آهن محسوب می‌شوند.
• ممکن است مصرف قرص آهن منجر به عوارضی مانند درد و ناراحتی معده، یبوست یا اسهال، حالت تهوع و استفراغ شود.
• فروس سولفات و فروس فومارات قوی‌ترین نوع آهن هستند که به شکل قرص و شربت ارائه می‌شوند. (البته در برخی موارد مصرف شربت آهن، باعث سیاه شدن دندان‌ها می‌شود).
• تامین آهن مورد نیاز بدن در دوران بارداری و قاعدگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اگر قصد باردار شدن را دارید و یا در دوران پریود دچار خونریزی شدید می‌شوید در مورد مصرف قرص آهن نظر پزشک را جویا شوید.
• قرص آهن ایرانی از نظر مواد موثره غنی‌تر است. با این حال بعضی افراد معتقدند عوارض جانبی قرص‌های آهن خارجی کمتر است.

برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با پزشک یا داروساز مشورت کنید و یا سوالات خود را در قسمت نظرات همین مطلب با ما در میان بگذارید.

شما می‌توانید خرید مکمل را به صورت آنلاین از داروخانه آنلاین دارودراگ انجام داده و درب منزل تحویل بگیرید.