هورمون استروژن چیست؟ آشنایی با هورمون های جنسی زنانه
هورمون استروژن یکی از مهم‌ترین هورمون‌های جنسی زنانه است. این هورمون نقش بسیار مهمی را در باروری و میل جنسی زنان بازی می‌کند و البته بر بسیاری از عملکرد‌های بدن نیز تاثیر می‌گذارد، به طوری که تغییرات سطح این هورمون در بدن تغییرات شدیدی را به وجود می‌آورد. در این مقاله از بلاگ داروخانه آنلاین دارودراگ قرار است بیشتر در مورد هورمون استروژن صحبت کنیم و در نهایت با سایر هورمون‌های جنسی زنانه نیز آشنا می‌شویم.
استروژن چیست؟
استروژن در واقع نام گروهی از هورمون‌ها است که نقش مهمی در رشد و نمو تولید مثل در زنان دارند و می‌توان گفت ویژگی‌های اصلی زنانه از نظر ویژگی‌های جنسیتی فیزیکی را همین هورمون به وجود می‌آورد. تخمدان‌ها تخمک (تخمک) تولید می‌کنند که منبع اصلی استروژن از بدن است. بافت چربی و غدد فوق کلیوی واقع در بالای هر کلیه نیز مقدار کمی استروژن تولید می‌کنند. شایع‌ترین دلیل کاهش استروژن در زنان یائسگی یا برداشتن تخمدان‌ها با جراحی است. استروژن علاوه بر تنظیم چرخه قاعدگی بر دستگاه تناسلی، دستگاه ادراری، قلب و عروق خونی، استخوان‌ها، سینه‌ها، پوست، مو، غشاهای مخاطی، عضلات لگن و مغز نیز تأثیر می‌گذارد. البته مردان نیز استروژن دارند اما در مقادیر کمتر.
انواع هورمون استروژن
نوع هورمون استروژن همواره در بدن یکسان نیست و ما در واقع بیش از یک نوع استروژن داریم. نوع این هورمون هم بیشتر به دوره زمانی زندگی خانم‌ها برمی‌گردد و بر اساس سن و ویژگی‌های فیزیولوژیکی، انوع و مقادیر مختلفی از استروژن در بدن تولید می‌شود.
بیشتر بخوانید: 10 روش طبیعی درمان افسردگی بدون دارو
انواع اصلی استروژن و عملکرد اصلی آن‌ها عبارتند از:
- استرادیول یا E2 در زنان بین بلوغ و شروع یائسگی وجود دارد و مهم‌ترین نوع هورمون استروژن است. مقدار تولید این هورمون توسط تخمدان بسته به زمان در چرخه قاعدگی می‌تواند بیشتر یا کمتر شود. این هورمون شایع‌ترین نوع استروژن است و افزایش و کاهش آن تاثیر زیادی روی بدن می‌گذارد.
- استرون یا E1 بعد از یائسگی ظاهر می‌شود و شکل ضعیف‌تری از استروژن است. بدن در صورت نیاز می‌تواند استرون را به انواع دیگر هورمون استروژن نیز تبدیل کند.
- استریول یا E3 در دوران بارداری تولید می‌شود و دقیقا قبل از زایمان به اوج خود می‌رسد. استریول مسئول ایجاد یک محیط رحم سالم برای رشد کودک و آماده سازی بدن زن برای زایمان است.
تاثیر هورمون استروژن بر بدن
جالب است بدانید که هورمون استروژن در واقع بسیار مهم‌تر از آن است که حتی فکرش را می‌کنید. این هورمون بر بسیاری از عملکرد‌های کلی بدن تاثیرگذار است که تعدادی از مهم‌ترین آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
بلوغ و رشد جنسی
هورمون استروژن در تکمیل و رشد کامل دستگاه تناسلی نقش مهمی را بازی می‌کند. علی‌الخصوص در آناتومی واژن و رحم این هورمون نقشی ضروری دارد و البته رشد موهای زائد هم به همین هورمون مرتبط است. در نهایت در رشد سینه‌ها در مراحل بلوغ نیز هورمون استروژن موثر است.
تنظیم چرخه قاعدگی
درست است که قاعدگی به خودی خود اتفاق خوشایندی به نظر نمی‌‌رسد، اما چرخه قاعدگی منظم نشانه مثبتی از سلامت بدن و توانایی بچه دار شدن است. استروژن در واقع عاملی است که پوشش داخلی رحم را در آستانه بارداری می‌سازد. اگر هم بارداری اتفاق نیفتد، باز این استروژن است که به بدن این امکان را می‌دهد که پوشش داخلی رحم را از طریق پریود از بین ببرد و آن را برای ماه‌های آینده آماده کند.
رشد و حفظ سلامت استخوان‌ها
سلامت استخوان‌ها در همه مراحل مدیون هورمون استروژن است. در مرحله اول رشد اصولی و صحیح استخوان‌ها به استروژن مرتبط است. از طرفی با افزایش سن، احتمال کاهش توده استخوانی وجود دارد اما استروژن این روند را کند می‌کند و از استخوان‌ها محافظت می‌کند. بعدها در دوران یائسگی استروژن کاهش یافته و در نتیجه احتمال از دست دادن توده استخوانی بیشتر می‌شود و دلیل ابتلا به پوکی استخوان در سنین بالا در خانم‌ها نیز دقیقا به همین علت است.
عملکرد قلب
استروژن نقش مهمی در سلامت قلب دارد. این هورمون مفید رگ‌های خونی را سالم و انعطاف‌پذیر نگه می‌دارد، کلسترول را کنترل می‌کند و از افزایش التهاب جلوگیری می‌کند که یک تهدید بزرگ برای سلامت قلب است. با شروع یائسگی سطح استروژن کاهش می‌یابد و همین هم سبب افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی خواهد شد.
تاثیر بر خلق و خوی افراد
هورمون استروژن تولید سروتونین شیمیایی مغز را افزایش می‌دهد. سروتونین خود خلق و خوی شما را متعادل می‌کند و می‌تواند حس شادی و شادابی را القا کند. به همین دلیل است که وقتی سطح استروژن کاهش می‌یابد (در پس از زایمان یا یائسگی)، بسیاری از زنان از افسردگی رنج می‌برند.
بیشتر بخوانید: علائم حمله قلبی یا سکته قلبی چیست؟ 10 علامت هشدار دهنده
عوامل تاثیرگذار روی استروژن
موارد مختلفی وجود دارند که می‌توانند سطوح استروژن را تحت تاثیر قرار دهند. البته همانطور که گفتیم خود سن و زمان در چرخه قاعدگی می‌تواند سطوح این هورمون را در بدن تغییر دهد، اما عوامل بسیار دیگری نیز در تنظیم هورمون استروژن اهمیت دارند:
- بارداری، پایان بارداری و شیردهی
- بلوغ
- یائسگی
- اضافه وزن و چاقی
- رژیم غذایی شدید یا بی اشتهایی عصبی
- ورزش یا تمرین شدید
- استفاده از برخی داروها، از جمله استروئیدها، داروهای حاوی استروژن، فنوتیازین‌ها و تتراسایکلین‌ها
- برخی از شرایط مادرزادی
- فشار خون بالا
- دیابت
- نارسایی اولیه تخمدان
- غده هیپوفیز کم کار
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- تومورهای تخمدان یا غدد فوق کلیوی
نشانه‌های عدم تعادل هورمون استروژن در بدن
وقتی صحبت از هورمون‌ها می‌شود، همه چیز در مورد تعادل است. هنگامی که یک هورمون خیلی بالا یا خیلی کم باشد، می‌تواند منجر به علائم ناراحت کننده و ناسالم شود که آگاهی از آن‌ها ضروری است. استروژن بالا ممکن است ناشی از مواردی مانند داروهای ضد بارداری هورمونی، درمان جایگزینی هورمونی و حتی برخی داروهای گیاهی باشد که باعث افزایش سطح استروژن می‌شوند. این‌ها رایج ترین علائم استروژن بالا در زنان است:
- افزایش وزن و نفخ، به خصوص در ناحیه میانی بدن
- پریودهای نامنظم و خونریزی شدید
- PMS شدیدتر
- مشکل در خوابیدن
- خستگی
- ریزش مو
- سردرد
- میل جنسی کم
- سینه های متورم یا حساس
- فیبروم رحم و اندومتریوز
البته میل جنسی پایین را می‌توان با خرید مکمل‌های افزایش میل جنسی زنان مانند کپسول ماکاویت اف یوروویتال تا حدی برطرف کرد. از طرفی سطوح پایین استروژن نیز مشکلات مخصوص به خودش را دارد و می‌تواند ناشی از برخی شرایط پزشکی، اختلالات تیروئید، ورزش بیش از حد و اختلالات خوردن باشد که چربی بدن را به شدت کاهش می‌دهد. استروژن پایین نیز با مجموعه‌ای از علائم ناخوشایند همراه است:
- خشکی واژن و درد هنگام مقاربت
- پریودهای نامنظم یا عدم قاعدگی و در نتیجه ناباروری
- نوسانات خلقی شدید
- افسردگی
- گرگرفتگی
- میگرن
- مشکل در تمرکز
- خستگی
آگاهی از علائم مربوط به عدم تعادل هورمونی (به ویژه عدم تعادل هورمون استروژن) برای کمک به درک بهتر سلامت و در صورت نیاز اقدام برای درمان بسیار مهم است.
بیشتر بخوانید: بتامتازون چیست؟ کاربردها + موارد مصرف
سایر هورمون‌های جنسی زنانه
به جز هورمون استروژن، هورمون‌های دیگری نیز هستند که در پروسه‌ی میل جنسی و باروری زنان اهمیت زیادی دارند. هورمون پروژسترون توسط تخمدان‌ها، غدد فوق کلیوی و جفت تولید می‌شود که به تثبیت چرخه‌های قاعدگی کمک کرده و بدن را برای بارداری آماده می‌کند. سطح پروژسترون در زمان تخمک گذاری افزایش می یابد و در دوران بارداری به بالاترین سطح می‌رسد. داشتن سطح پایین پروژسترون می‌تواند منجر به پریودهای نامنظم، مشکل در بارداری و خطر بالاتر عوارض در دوران بارداری شود. تستوسترون نیز اگرچه هورمون اصلی جنسی مردانه است، اما در زنان نیز به مقدار کمتری وجود دارد. در زنان این هورمون بر باروری، میل جنسی، قاعدگی، بافت و توده استخوانی و تولید گلبول‌های قرمز تاثیر می‌گذارد.
جمع بندی
هورمون‌های جنسی زنانه اهمیت بالایی در پروسه قاعدگی و باروری دارند و به جز این‌ها می‌توانند بدن را نیز کاملا تحت تاثیر قرار دهند. در این مقاله روی هورمون استروژن تمرکز کردیم،هورمونی که تقریبا همه ویژگی‌های زنانه را تحت تاثیر قرار می‌دهد و کمبود یا افزایش بیش از حد آن نیز می‌تواند مشکلات زیادی را به وجود بیاورد. این هورمون در کنار پروژسترون و تستوسترون هورمون‌های جنسی زنانه را تشکیل می‌دهد و مهم است که تعادل آن در بدن رعایت شود.
این مطلب توسط تیم مجله سلامتی دارودراگ تهیه و تنظیم شده است.
انتشار مطالب فوق تنها با ذکر مرجع به همراه لینک وب‌سایت دارودراگ مجاز می‌باشد.
لطفا به حقوق هم احترام بگذاریم.