خانه وبلاگ

سکته مغزی یک وضعیت تهدید کننده زندگی است و زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از مغز شما جریان خون کافی نداشته باشد که اغلب به دلیل انسداد شریان یا خونریزی در مغز شما اتفاق می‌افتد. بدون خونرسانی مداوم، سلول‌های مغز در آن ناحیه به دلیل کمبود اکسیژن شروع به مردن می‌کنند. در ایالات متحده، سکته مغزی علت اصلی ناتوانی است به طوری که از هر 4 نفر 1 نفر دچار سکته مغزی می‌شود. بیشتر سکته ها قابل پیشگیری می‌باشند و بسیاری از آنها قابل درمان هستند. درمان‌های سکته مغزی زمانی مؤثر هستند که در اسرع وقت پس از شروع علائم انجام شوند، درمان زود هنگام می‌تواند شانس بقا را بهبود بخشد و به جلوگیری از ناتوانی طولانی ‌مدت کمک کند. به همین دلیل دانستن علائم هشدار دهنده اولیه سکته مغزی و اقداماتی که باید برای دریافت مراقبت مناسب در اسرع وقت انجام دهید بسیار مهم است.

علائم سکته مغزی چیست؟

قسمت‌های مختلف مغز توانایی‌های متفاوتی را کنترل می‌کنند، بنابراین علائم سکته مغزی به ناحیه آسیب دیده بستگی دارد. نمونه ای از سکته مغزی است که بر ناحیه بروکا تأثیر می‌گذارد، بخشی از مغز شما که نحوه استفاده از ماهیچه های صورت و دهان را برای صحبت کردن کنترل می‌کند. به همین دلیل است که برخی از افراد هنگام سکته مغزی کلمات خود را بد بیان می‌کنند یا در صحبت کردن مشکل دارند.

علائم سکته مغزی می‌تواند شامل یک یا چند مورد از موارد در جدول زیر باشد:

علائم سکته مغزی چیست؟	*********
ضعف یا فلج در یک یا هر دو طرف بدن	این می‌تواند به صورت بی حسی یا ضعف در یک طرف بدن، به ویژه بازو یا پا، ظاهر شود. در برخی موارد، افتادگی صورت نیز ممکن است رخ دهد، که معمولاً در یک طرف صورت اتفاق می‌افتد. همچنین، توجه به لبخند نا متقارن می‌تواند مفید باشد.
مشکلات در گفتار	فرد ممکن است سردرگمی ناگهانی، مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار، و یا تغییرات در سطح هوشیاری نشان دهد.
اختلال در بینایی	ممکن است دید فرد تار شود یا مشکلاتی در دیدن یا درک موقعیت اجسام داشته باشد.
سرگیجه و اختلال در تعادل	افراد ممکن است مشکلات در حرکت و تعادل داشته باشند، که شامل مشکلات در راه رفتن، سرگیجه، و یا از دست دادن تعادل می‌شود.
سردرد شدید	سردرد شدید بدون علت مشخص و همراه با حالت تهوع و استفراغ بیشتر در سکته‌های مغزی با خونریزی رخ می‌دهد.

علت سکته مغزی و انواع آن

سکته مغزی همان چیزی است که حمله قلبی برای قلب شماست. هنگام سکته مغزی، بخشی از مغز منبع خون خود را از دست می‌دهد، که باعث می‌شود آن ناحیه مغز اکسیژن دریافت نکند. بدون اکسیژن، سلول‌های مغزی آسیب دیده دچار کمبود اکسیژن می‌شوند و به درستی کار نمی‌کنند.

اگر سلول‌های مغز شما برای مدت طولانی بدون اکسیژن بمانند، می‌میرند. اگر سلول‌های مغزی کافی در یک ناحیه بمیرند، آسیب دائمی می‌شود و ممکن است توانایی‌های آن ناحیه را از دست بدهید. با این حال، بازگرداندن جریان خون ممکن است از این نوع آسیب جلوگیری کند یا حداقل شدت آن را محدود کند. به همین دلیل است که زمان در درمان سکته بسیار مهم است.

پنج علت برای سکته مغزی وجود دارد، که در زیر با آنها آشنا می‌شویم:

حمله ایسکمی گذرا (TIA)

حمله ایسکمیک گذرا، که به طور عمومی به عنوان TIA یا "ministroke" شناخته می‌شود، در اثر مسدودیت موقت جریان خون در مغز رخ می‌دهد، اما در مقابل سکته مغزی کامل، به طور معمول علائم آن تنها به صورت موقتی ظاهر می‌شوند و پس از چند دقیقه یا چند ساعت از بین می‌روند. این حالت ممکن است علائمی شبیه به سکته مغزی کامل از خود نشان دهد، اما به دلیل حرکت لخته خون و برطرف شدن انسداد، زودتر بهبود می‌یابد. بر اساس آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، بیش از یک سوم افرادی که TIA را تجربه می‌کنند و تحت درمان مناسب قرار نمی‌گیرند، در طی یک سال پس از وقوع TIA به سکته مغزی کامل دچار می‌شوند. بنابراین، تشخیص و درمان سریع این حملات ایسکمیک گذرا بسیار اهمیت دارد تا از وقوع سکته مغزی کامل جلوگیری شود.

سکته مغزی ایسکمیک

این شایع ترین نوع سکته مغزی است. زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های خونی مغز باریک یا مسدود شوند. این باعث کاهش جریان خون می‌شود که به عنوان ایسکمی شناخته می‌شود. انسداد یا باریک شدن رگ‌های خونی می‌تواند ناشی از رسوبات چربی باشد که در رگ‌های خونی ایجاد می شود. یا ممکن است ناشی از لخته شدن خون یا سایر مواد زائد باشد که از طریق جریان خون، اغلب از قلب، عبور می‌کنند. سکته مغزی ایسکمیک زمانی اتفاق می‌افتد که رسوبات چربی، لخته‌ های خون یا سایر مواد زائد در رگ‌های خونی مغز جمع شوند. سکته های مغزی ایسکمیک بیشتر به 2 گروه تقسیم می‌شوند:

• سکته ترومبوتیک: سکته های ترومبوتیک، سکته های مغزی ناشی از یک ترومب (لخته خون) است که در شریان‌های خون رسانی به مغز ایجاد می‌شود. این نوع سکته مغزی معمولاً در افراد مسن، به ویژه در افراد مبتلا به کلسترول بالا و تصلب شرایین (انباشته شدن چربی و چربی در داخل دیواره عروق خونی) یا دیابت دیده می‌شود.
• سکته آمبولیک: سکته های آمبولیک معمولاً در اثر لخته خونی که در جای دیگری از بدن (آمبولی) می‌باشد و از طریق جریان خون به مغز می‌رسد ایجاد می‌شود. سکته های آمبولیک اغلب ناشی از بیماری قلبی یا جراحی قلب هستند و به سرعت و بدون هیچ علامت هشدار دهنده ای رخ می‌دهند. حدود 15 درصد از سکته های آمبولیک در افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی رخ می‌دهد، نوعی ریتم غیرطبیعی قلب که در آن حفره های فوقانی قلب به طور موثری نمی‌زند.

سکته هموراژیک

سکته های هموراژیک زمانی رخ می‌دهد که رگ خونی که مغز را تامین می‌کند پاره شود و خونریزی کند. هنگامی که یک سرخرگ به مغز خونریزی می‌کند، سلول‌ها و بافت‌های مغز اکسیژن و مواد مغذی دریافت نمی‌کنند. علاوه بر این، فشار در بافت‌های اطراف ایجاد می‌شود و تحریک و تورم رخ می‌دهد که می‌تواند منجر به آسیب بیشتر مغز شود. سکته های هموراژیک به 2 دسته اصلی تقسیم می‌شوند که شامل موارد زیر است:

• خونریزی داخل مغزی: خونریزی داخل مغزی معمولاً در اثر فشار خون بالا ایجاد می‌شود. خونریزی به طور ناگهانی و سریع اتفاق می‌افتد. معمولاً هیچ علامت هشدار دهنده ای وجود ندارد و خونریزی می‌تواند آنقدر شدید باشد که باعث کما یا مرگ شود.
• خونریزی زیر عنکبوتیه: خونریزی زیر عنکبوتیه زمانی رخ می‌دهد که خونریزی بین مغز و غشایی که مغز را می‌پوشاند (مننژها) در فضای زیر عنکبوتیه رخ دهد. این نوع خونریزی اغلب به دلیل آنوریسم یا ناهنجاری شریانی وریدی (AVM) است. همچنین می‌تواند در اثر ضربه ایجاد شود.

سکته مغزی ساقه

این نوع سکته در ساقه مغز شما اتفاق می‌افتد و می‌تواند هر دو طرف بدن را تحت تاثیر قرار دهد. اگر این اتفاق بیفتد، شما در حالت "قفل" قرار می‌گیرید که نمی‌توانید صحبت کنید یا زیر گردن حرکت کنید. علائم سکته مغزی ساقه ممکن است شامل ضعف یا فلج در یک یا هر دو طرف بدن، مشکلات در تنفس، مشکلات در گفتار و بلع، سردرد شدید، سرگیجه، عدم توانایی در حرکت یا تغییر حرکت‌ها، کاهش وضوح بینایی، و اختلال در تعادل و هماهنگی باشد.

سکته کریپتوژنیک (سکته مغزی با علت ناشناخته)

سکته کریپتوژنیک یا سکته مغزی با علت ناشناخته به وقوع می‌پیوندد زمانی که علت دقیق آن نامشخص باقی می‌ماند و به طور کامل تشخیص داده نمی‌شود. در این نوع سکته مغزی، علت خاص مانند لخته خونی در عروق مغزی، آسیب عروقی، یا خونرسانی ناپایدار به مغز، مشخص نمی‌شود. سکته کریپتوژنیک ممکن است به دلیل عوامل مختلفی اتفاق بیفتد که ممکن است شامل فراموش شدن یک سابقه بیماری قلبی یا عروقی، عوارض ناشی از داروها، یا اختلالات قلبی که باعث لخته‌ شدن خون می‌شوند، باشد. همچنین، برخی از عوامل خطر مانند فشار خون بالا، دیابت، سابقه سیگار کشیدن، و چاقی هم ممکن است نقش داشته باشند.

سکته مغزی خفیف چیست و چه علائمی دارد؟

همانطور که گفتیم، سکته مغزی خفیف، یا همان حمله ایسکمیک گذرا، وقتی رخ می‌دهد که جریان خون به مغز به طور موقت متوقف یا محدود می‌شود. این نوع سکته مغزی، مانند سکته مغزی واقعی، علائمی مانند سکته مغزی اصلی دارد، اما به طور معمول، علائم آن تنها برای مدت کوتاهی حس می‌شوند و طی چند دقیقه یا چند ساعت بهبود می‌یابند. این نوع سکته مغزی می‌تواند یک نشانگر هشدار برای سکته‌های مغزی احتمالی در آینده باشد. از جمله علل این حمله، کمبود موقت خونرسانی به مغز است. این وضعیت می‌تواند به کاهش عمر بیماران منجر شود و در صورت عدم مراقبت، ممکن است به سکته مغزی واقعی منجر شود. به طور مثال، تقریباً 10-15٪ از افرادی که یک حمله ایسکمیک گذرا تجربه می‌کنند، در عرض 3 ماه پس از آن یک سکته مغزی واقعی خواهند داشت.

 

بیشتر بخوانید: بهترین قرص برای تقویت اعصاب و سیستم عصبی

 

تشخیص حمله ایسکمیک گذرا دشوار است. برخی از علائم سکته مغزی خفیف عبارتند از:

افزایش ناگهانی فشار خون، ماهیچه های ضعیف و بی حسی در بازوها یا پاها، سرگیجه ناگهانی، تغییرات در هوشیاری، از دست دادن موقت حافظه، سوزن سوزن شدن بدن، تغییر در خلق و خوی، مشکل در تلفظ، از دست دادن تعادل، از دست دادن بینایی یا تاری دید. علاوه بر این، برخی از علائم سکته مغزی خفیف را می‌توان با سایر شرایط اشتباه گرفت:

• میگرن: سردرد اغلب با علائم تهوع، ترس از نور و صداهای روشن همراه است. درد معمولاً در عرض 30 دقیقه به آرامی ایجاد می‌شود.
• سنکوپ: بیمار دچار از دست دادن ناگهانی و مختصر هوشیاری بدون علائم دیگر می‌شود.
• تشنج گذرا: علائم معمولاً در برخی قسمت‌ها شروع می‌شود و سپس به تدریج گسترش می‌یابد.
• فراموشی گذرا: بیمار به طور ناگهانی حافظه خود را از دست می‌دهد.

علائم سکته مغزی خفیف در زنان

سکته مغزی خفیف در زنان ممکن است با علائم متنوعی همراه باشد. این علائم ممکن است نشان دهنده اختلال در جریان خون به مغز باشند. برخی از علائم شایع سکته مغزی خفیف در زنان عبارتند از:

1. ضعف یا ناتوانی در یک یا هر دو طرف بدن، به ویژه در بازوها، پاها یا صورت
2. مشکلات در گفتار، از جمله ناتوانی در صحبت کردن، ناتوانی در درک یا تفسیر گفتار
3. اختلال در بینایی یا دید دوباره، از جمله دیدن دوتا یا تاریکی در یک یا هر دو چشم
4. سردرد ناگهانی، شدید و بی‌تداوم، اغلب همراه با سرگیجه
5. سرگیجه یا احساس گیجی ناگهانی، از جمله احساس چرخش یا حرکت
6. مشکلات تعادل یا هماهنگی، از جمله ناتوانی در راه رفتن یا تعادل ناپایدار
7. احساس ناخوشی یا اضطراب ناگهانی و ناشی از دل درد، اختلالات خلقی یا اضطراب
8. علائم گوارشی ناگهانی، مانند تهوع، استفراغ یا دل درد
9. ضربان قلب نامنظم یا سریع

همچنین مهم است بدانید که علائم سکته مغزی در زنان ممکن است متفاوت از مردان باشد. برای اطمینان از وضعیت سلامت خود و برای دریافت درمان مناسب، هرگز نباید علائم مشکوک را نادیده بگیرید و به سرعت به پزشک متخصص مراجعه کنید.

علائم سکته مغزی خاموش

سکته مغزی خاموش علائم قابل تشخیص برای خود فرد ندارد. با این حال در برخی افراد ممکن است علائم زیر به صورت خفیف قابل درک باشد:

• سرگیجه ناگهانی و حالت تهوع و در مواردی استفراغ
• کاهش تعادل ناگهانی و زمین خوردن
• بی حس شدن یک سمت بدن و احساس گزگز و مور مور شدن در یک نیمه از بدن
• کاهش بینایی یک سمت به صورت موقتی
• فلج شدن خفیف یک سمت بدن و کاهش حرکت اندام‌ها که بعد از گذشت چند دقیقه برطرف می‌شود.
• سردرد به صورت ناگهانی
• لکنت زبان و مشکلات صحبت کردن ناگهانی
• مشکلات حافظه خفیف و موقتی

موارد بالا تعدادی از علائم سکته مغزی خاموش می‌باشد که ممکن است خبر از رخ دادن سکته مغزی شدید در آینده بدهند و می‌بایست فرد تحت درمان باشد و این علائم موقتی را نادیده نگیرد و برای تشخیص دقیق سکته مغزی خاموش باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند.

 

بیشتر بخوانید: معرفی بهترین داروهای ضد آلزایمر

 

در هنگام سکته مغزی چه باید کرد؟

برای اینکه متوجه بشویم سکته مغزی اتفاق افتاده است و یا خیر می‌توانیم از تست FAST BEاستفاده کنیم و در صورت مثبت بودن تست FAST BEسریعا با اورژانس تماس بگیریم. روش گرفتن تست FAST BEبه صورت زیر می‌باشد:

در هنگام سکته مغزی چه باید کرد؟	**************
B،Balance (تعادل)	اگر فرد دچار سکته مغزی شود، ممکن است تعادلش از دست برود یا مشکلاتی در حرکت داشته باشد.
E،Eyes (چشم)	افراد دچار سکته مغزی ممکن است دچار مشکلات در دید شوند، از جمله دید مات یا مشکلات دیداری دیگر.
F، Face (چهره)	اگر فردی سکته مغزی کند، ممکن است یک نیمه از صورت آسیب ببیند. بنابراین، از فرد بخواهید بخندد یا چشمانش را ببندد. اگر یک طرف از صورت آنها بیشتر از دیگری پایین می‌آید و دچار کج شدگی یا بی حسی است، ممکن است یک علامت سکته مغزی باشد.
A، Arms (بازوها)	از وی بخواهیم هر دو دست خود را حرکت دهد و در صورت ناتوانی در حرکت دادن یک سمت، نتیجه تست نیز مثبت می‌باشد.
S، Speak (صحبت کردن)	به فرد مورد نظر می‌گوییم که صحبت کند و در صورت داشتن لکنت و نا واضح بودن گفتار، این آیتم مثبت می‌باشد.
T، Time (زمان)	زمان در سکته مغزی بسیار مهم می‌باشد و در صورت مثبت بودن تمام موارد بالا سریعا با اورژانس تماس می‌گیریم تا درمان‌های اورژانسی سکته مغزی انجام شود.

پیشگیری از سکته مغزی

پیشگیری از سکته مغزی می‌تواند از طریق ایجاد تغییرات در سبک زندگی و انجام تدابیر پیشگیرانه انجام شود. مهمترین راه‌های پیشگیری از سکته مغزی عبارتند از:

• کنترل فشار خون: حفظ فشار خون به میزان مناسب و در صورت نیاز مصرف داروهایی که توسط پزشک تجویز شده‌اند، می‌تواند از خطر سکته مغزی پیشگیری کند.
• اجتناب از مصرف الکل و سیگار: مصرف سیگار شریان‌ها را باریک‌ تر کرده و احتمال لخته شدن خون را بیشتر می‌کند. مصرف الکل نیز باعث افزایش فشار خون و نامنظمی ضربان قلب می‌شود، همچنین دارای کالری بالایی است و خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد. بنابراین، توصیه می‌شود که از مصرف الکل خودداری کنید.
• فعالیت بدنی: ورزش منظم و فعالیت بدنی روزانه می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی کمک کند. حداقل 30 دقیقه ورزش روزانه، مثل قدم زدن، شنا، دوچرخه‌سواری یا تمرینات مقاومتی، توصیه می‌شود.
• مراقبت از رژیم غذایی: مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، ماهی‌های چرب و مواد غذایی کم چرب و کم نمک، می‌تواند به بهبود سلامتی قلب و کاهش خطر سکته مغزی کمک کند.
• کنترل دیابت و چربی خون: حفظ سطح قند خون و کنترل دیابت و همچنین مدیریت بهینه مواد چرب خون از خطر سکته مغزی جلوگیری می‌کند.
• مدیریت استرس: مدیریت استرس و اضطراب و استفاده از روش‌های آرامش بخش مثل مدیتیشن و یوگا به بهبود سلامتی روحی و جسمی کمک می‌کند.
• مراقبت از سلامتی روحی: مراقبت از سلامت روانی و اجتناب از اضطراب و افسردگی می‌تواند به پیشگیری از بروز سکته مغزی منجر شود.
• مراجعه به پزشک: برنامه‌های پیشگیری از سکته مغزی را با پزشک خود بررسی کنید و برنامه‌های مناسب را برای سلامتی خود پیگیری کنید.

همچنین، در صورت وجود عوامل خطر اضافی مانند سابقه خانوادگی، سن بالاتر، وضعیت تندرستی موجود و...، ممکن است نیاز به مراقبت‌های خاص‌تر و داروهای تجویزی باشد که پزشک مربوطه می‌تواند راهنمایی کند.

سخن آخر

سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی و بسیار خطرناک است که نیازمند شناخت علائم آن و اقدام سریع برای درمان است. علائمی مانند ضعف یا فلج در یک طرف بدن، مشکلات در گفتار یا فهمیدن، سردرد ناگهانی و شدید، سرگیجه، و اختلالات در دید یا تعادل نباید نادیده گرفته شوند. در صورت تجربه هر یک از این علائم، لازم است بلافاصله به خدمات اورژانسی مراجعه شود. تشخیص سریع و درمان مناسب می‌تواند از تبعات جدی جلوگیری کرده و بهبودی بیمار را تضمین کند. همچنین، آگاهی از عوامل خطر و اقدامات پیشگیری مانند کنترل فشار خون، تغییرات در سبک زندگی، و مراجعه به پزشک برای بررسی منظم می‌تواند به بهبودی و پیشگیری از سکته مغزی کمک کند.

سوالات متداول

علائم اصلی سکته مغزی چه هستند؟

علائم شامل ضعف یا فلج یک طرف بدن، مشکلات در گفتار، سردرد ناگهانی و شدید، سرگیجه، و از دست دادن کنترل بر روی بخشی از بدن می‌شوند.

چه عواملی می‌ توانند خطر سکته مغزی را افزایش دهند؟

عواملی شامل فشار خون بالا، دیابت، سابقه خانوادگی سکته مغزی، سیگار کشیدن، چاقی، فعالیت بدنی ناکافی، و مصرف الکل می‌باشند.

چگونه می‌ توان از سکته مغزی جلوگیری کرد؟

پیشگیری از سکته مغزی شامل کنترل فشار خون، مدیریت دیابت، مراقبت از سیستم قلبی عروقی، تغذیه سالم، و فعالیت بدنی منظم می‌شود.