هرآنچه لازم است در در مورد تبخال لب بدانید

تبخال لب یا زخم سرد (به انگلیسی Cold Sore) زائده‌ی کوچک تاول مانندی است که ممکن است روی لب‌، چانه، گونه‌ یا داخل سوراخ بینی ایجاد شود. در این مطلب از مجله دارودراگ قصد داریم هرآنچه لازم است در مورد تبخال لب بدانید در اختیار شما قرار دهیم. فراموش نکنید HSV-1 ویروس بسیار رایجی است که ممکن است هرکسی را درگیر کند. اگر تبخال لب را تجربه کرده‌اید یا یکی از نزدیکان شما به آن مبتلا بوده است، برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتها با ما همراه باشید.

تبخال لب چیست و چه شکلی است؟

همانطور که گفتیم تبخال لب، تاول قرمز و پر از مایعی است که در اطراف دهان یا روی سایر نواحی صورت ایجاد می‌شود. بیشتر اوقات تبخال‌ها در کنار یکدیگر و به شکل وصله ظاهر می‌شوند. تاول‌ها به ندرت لثه‌ها یا سقف دهان را هم درگیر می‌کنند.

معمولا تبخال، قبل از ترکیدن و پوسته شدن باعث درد، سوزش یا خارش می‌شود. گاهی اوقات تبخال لب را تب تاول هم می‌نامند.

شایع‌ترین علت تبخال، ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) است. در باقی موارد، تاول‌ها در اثر آلوده شدن با عفونت هرپس سیمپلکس نوع 2 (HSV-2) ایجاد می‌شوند.

بر اساس آمار 48.1% افراد 14 تا 49 ساله به ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 مبتلا و مستعد تبخال لب هستند.

متاسفانه هیچ روش قطعی برای پیشگیری و درمان تبخال وجود ندارد، با اینحال افراد می‌توانند برای جلوگیری از عود مجدد تبخال و کاهش طول دوره‌ی درمان اقداماتی را انجام دهند.

علت ایجاد تبخال چیست؟

تبخال لب به علت ویروسی به نام هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شود. ویروس هرپس سیمپلکس دو نوع دارد:

• هرپس سیمپلکس نوع 1 (به اختصار HSV-1) که عامل ایجاد تبخال لب است.
• هرپس سیمپلکس نوع 2 (HSV-2) که باعث تبخال تناسلی می‌شود.

تبخال‌های ایجاد شده در هر دو نوع ویروس از نظر ظاهری مشابه هستند؛ گاهی اوقات HSV-1 باعث تبخال تناسلی و HSV-2 باعث تبخال لب می‌شود.

آیا تبخال لب واگیردار است؟

تبخال‌های قابل مشاهده مسری هستند. ویروس هرپس سیمپلکس از طریق تماس نزدیک با فرد آلوده منتقل می‌شود. این اتفاق ممکن است در اثر بوسیدن، استفاده‌ی مشترک از لوازم آرایش یا به اشتراک گذاشتن غذا رخ دهد. رابطه‌ی جنسی دهانی می‌تواند باعث سرایت تبخال لب و تبخال تناسلی شود.

عود مجدد عفونت

ویروس هرپس سیمپلکس بعد از التیام زخم‌های ناشی از تبخال به صورت خاموش در بدن باقی می‌ماند. این بدان معناست که با فعال شدن مجدد ویروس، تبخال‌های جدیدی ظاهر می‌شوند.

بعضی از افراد مبتلا معتقدند، ویروس موقع ضعف سیستم ایمنی بدن، به عنوان مثال هنگام سرماخوردگی یا در صورت داشتن استرس فعال می‌شود.

علائم تبخال لب

بعضی از افراد مبتلا به تبخال هیچ‌گونه علامت خاصی ندارند، بعضی از مبتلایان فقط یک‌بار علائم را تجربه می‌کنند. با این حال هنوز هم 25% افراد مبتلا به تبخال، دچار عود مجدد علائم می‌شوند. در این صورت معمولا علائم هر بار سر جای مشخصی ظاهر می‌شوند.

علائم اولیه‌ی عفونت HSV-1 معمولا 2 تا 20 روز بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:

• ظهور ضایعات تاولی روی زبان، دهان، چانه، گونه یا داخل بینی
• احساس درد در داخل دهان یا زبان
• ورم لب‌ها
• دشواری بلع
• گلودرد
• تورم غدد لنفاوی
• بالا رفتن دمای بدن
• سردرد
• کم آبی بدن
• حالت تهوع

ممکن است دهان و لثه‌ها هم دچار عفونت شوند. چنین عفونتی را ژنژیواستوماتیت می‌نامند. این وضعیت حدودا 1 تا 2 هفته ادامه دارد.

ممکن است چند روز قبل از شیوع تبخال دچار احساس سوزش و گز گز لب‌ها یا صورت شوید. این زمان بهترین دوره برای شروع درمان است.

پس از ایجاد زخم، یک تاول برآمده، قرمز و پر از مایع را مشاهده می‌کنید. این تاول‌ها معمولا درد دارند و نسبت به لمس حساس هستند. ممکن است بیش از یک تبخال ظاهر شود.

تبخال لب به مدت 2 هفته باقی خواهد ماند و تا وقتی پوسته پوسته نشود واگیردار است. ممکن است اولین تبخال تا 20 روز بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر نشود.

اگر در طول شیوع تبخال متوجه هر نوع علامتی در چشم‌ها شدید، فورا با پزشک تماس بگیرید. اگر ویروس هرپس سیمپلکس به طور کامل درمان نشود می‌تواند منجر به از دست رفتن دائم بینایی شود.

بیشتر بخوانید: 15 مورد عجیب و جالب از موارد مصرف وازلین که تا الان نمی‌دانستید

مراحل تبخال

تبخال در صورت عود مجدد پنج مرحله‌ی زیر را طی می‌کند:

• مرحله اول: احساس گز گز، سوزش و خارش در اطراف لب که تقریبا 24 ساعت قبل از ظهور تبخال ایجاد می‌شود.
• مرحله دوم: ظهور تاول‌های پر از مایع که معمولا در اطراف لب پدید می‌آیند.
• مرحله سوم: ترکیدن تاول‌ها و خارج شدن ترشحات آلوده که منجر به پدید آمدن زخم‌های دردناک می‌شود.
• مرحله چهارم: خشک شدن و پوسته پوسته شدن زخم‌ها که منجر به خارش و ترک لب می‌شود.
• مرحله پنجم: ریزش پوسته‌ها و بهبود تاول‌های تبخال که معمولا طی 3 تا 4 روز بطور کامل برطرف می‌شوند.

بیشتر تبخال‌ها، طی 1 تا 2 هفته، بدون درمان برطرف می‌شود و هیچ‌گونه جای زخمی را برجای نمی‌گذارند.

تشخیص تبخال

افرادی که به طور مکرر تبخال می‌زنند می‌توانند با در نظر گرفتن علائم و مصرف دارو، آن را در خانه درمان کنند. با این حال چنانچه علائم شدید بودند یا بعد از گذشت 10 روز بهبودی حاصل نشد، مراجعه به پزشک ضروری است.

پزشکان می‌توانند تبخال را با بررسی علائم و معاینه‌ی فیزیکی تشخیص دهند. با این حال در برخی موارد (خصوصا در مورد کسانی که دچار ضعف سیستم دفاعی هستند) انجام آزمایش خون و نمونه برداری از مایعات داخل تاول هم ضروری است.

فاکتورهای موثر در ابتلا به تبخال لب

بر اساس گزارشات مایوکلینیک حدود 90% بزرگسالان سراسر دنیا به ویروس هرپکس سیمپلکس نوع 1 مبتلا هستند. کسی که این ویروس را در بدن خود دارد، به احتمال زیاد در مواقع زیر دچار عود مجدد تبخال لب می‌شود:

• عفونت، سرماخوردگی یا تب
• قرار گرفتن در معرض نور خورشید
• استرس
• تضعیف سیستم ایمنی یا ابتلا به ایدز
• قاعدگی (در زنان)
• سوختگی شدید
• اگزما
• شیمی درمانی
• کار دندانپزشکی
• پیوند عضو

عوارض تبخال لب

کسی که برای اولین بار دچار تبخال می‌شود به احتمال زیاد علائم و عوارض شدیدتری را تجربه می‌کند، چون بدن او سدی برای دفاع در برابر ویروس تشکیل نداده است.

عوارض ناشی از تبخال به ندرت ایجاد می‌شوند، با این حال در صورت مشاهده‌ی هریک از علائم زیر (بخصوص در کودکان) فورا با پزشک تماس بگیرید:

• تب بالا یا مداوم
• تنگی نفس یا دشواری در بلع
• قرمز یا تحریک چشم (همراه یا بدون ترشح)

کسانی که به اگزما یا بیماری‌های مرتبط با سیستم ایمنی (به عنوان مثال ایدز یا سرطان) مبتلا هستند در معرض ابتلا به عوارض ناشی از تبخال قرار دارند. اگر به هرکدام از این بیماری‌ها مبتلا هستید و فکر می‌کنید دچار هرپس سیمپلکس شده‌اید، با پزشک خود تماس بگیرید.

روش‌های درمان تبخال لب

همانطور که قبلا هم گفتیم، تبخال لب لاعلاج است. با اینحال ضایعات تبخال در بیشتر موارد بعد از یک تا دو هفته بدون هیچ درمانی خوب می‌شوند. داروهای بسیار زیادی وجود دارند که می‌توانند طول دوره‌ی بیماری را کوتاه کنند و درد و ناراحتی ناشی از آن را کاهش دهند. لازم به ذکر است این داروها قادر به حذف ویروس نیستند.

در بیشتر موارد، بهترین زمان درمان موقعی است که اولین علائم ظاهر می‌شوند.

• پمادها و کرم‌های موضعی

اگر تبخال باعث رنجش شما شده است، می‌توانید با استفاده از پمادهای ضدویروسی مانند پنسیکلوویر (داناویر) درد ناشی از آن را کنترل کنید و سرعت بهبود زخم را افزایش دهید. اگر پمادها به محض ظاهر شدن تبخال استفاده شوند، بسیار موثر هستند. داروهای موضعی می‌بایست چهار تا پنج مرتبه در روز و به مدت چهار تا پنج روز استفاده شوند.

دوکوسانول هم یکی دیگر از گزینه‌های درمان است. این دارو یک کرم موضعی است که می‌تواند طول دوره‌ی شیوع بیماری را کوتاه کند. این کرم هم می‌بایست چندین بار در طول روز مصرف شود.

• داروهای ضد‌ویروس خوراکی

تبخال با استفاده از داروهای خوراکی مثل آسیکلوویر، والاسیکلوویر و فامسیکلوویر هم قابل درمان است. این داروها فقط با نسخه‌ی پزشک ارائه می‌شوند.

در مورد کسانی که در معرض ابتلا به عوارض ناشی از تبخال هستند یا بطور مکرر دچار آن می‌شوند، پزشک مصرف منظم دارو را توصیه می‌کند.

بیشتر بخوانید: قبل از خرید ضد آفتاب برای کودک‌تان این مطلب را بخوانید

این داروها طول دوره‌ی بیماری را کوتاه می‌کنند و ممکن است بتوانند مانع عود مجدد آن شوند.

• مُسکن‌های ضد‌درد

مسکن‌های موضعی بدون نیاز به ارائه‌ی نسخه‌ی پزشک که حاوی ترکیباتی مانند بنزوکائین یا لیدوکائین هستند می‌توانند درد و ناراحتی ناشی از تبخال را کاهش دهند. لازم به ذکر است این داروها تاثیری روی سرعت درمان ندارند. بعضی از مُسکن‌های مناسب تبخال عبارتند از:

• اوراژل
• بلیستکس
• سایمکس
• آنبسول

 ایبوپروفن و استامینوفن هم از دیگر گزینه‌های تسکین دهنده‌ی درد محسوب می‌شوند.

روش‌های درمان تبخال در خانه

ممکن است بتوانید علائم تبخال را با استفاده از کمپرس سرد (از طریق قرار دادن یخ یا دستمال خیس شده در آب سرد) تسکین دهید. استفاده از بالم لب حاوی عصاره‌ی لیمو هم به عنوان یک درمان‌ جایگزین دیگر معرفی شده است.

مصرف منظم مکمل‌های خوراکی حاوی لیزین (Lysine) به جلوگیری از عود مجدد تبخال کمک می‌کند.

آلوئه‌ورا هم می‌تواند درد ناشی از تبخال را کاهش دهد. برای بهره مند شدن از خواص آلوئه‌ورا می‌توانید روزی سه مرتبه ژل آلوئه‌ورا یا بالم لب حاوی این ترکیب را به طور مستقیم روی تبخال بمالید.

وازلین قادر به بهبود تبخال نیست، با این حال ناراحتی ناشی از آن را کاهش می‌دهد. وازلین مانع ترک خوردن زخم می‌شود و مانند یک سد دفاعی از پوست در برابر عوامل محرک خارجی محافظت می‌کند.

 ویچ هازل (فندق افسونگر) نوعی قابض طبیعی است که زخم‌های تبخال را خشک می‌کند و باعث تسکین آن‌ها می‌شود، با این حال ممکن است مالیدن آن روی پوست باعث احساس گز گز شود. محققان در یک مطالعه متوجه شدند فندق افسونگر دارای خواص ضد ویروسی است و می‌تواند مانع شیوع تبخال شود.

همیشه برای مالیدن داروهای خانگی، پمادها، کرم‌ها یا ژل‌های درمانی تبخال از یک تکه پنبه یا گوش پاک کن تمیز استفاده کنید و از به اشتراک گذاشتن داروهای خود با دیگران خودداری نمایید.

اگر کسی بخواهد برای مالیدن داروهای موضعی از انگشتان دست کمک بگیرید، لازم است دست‌های خود را قبل و بعد استفاده از دارو با آب گرم و صابون بشوید.

چطور از زدن تبخال پیشگیری کنیم؟

برای جلوگیری از انتقال عفونت به دیگران مرتبا دست‌ها را بشویید و از تماس پوستی با دیگران اجتناب کنید. هنگام شیوع تبخال، هر نوع وسیله‌ای که با لب شما تماس دارد، از جمله بالم لب و قاشق و چنگال خود را از دیگران جدا کنید.

اگر می‌خواهید از عود مجدد عفونت جلوگیری کنید، عوامل محرک تبخال را شناسایی و از آن‌ها دور بمانید. توصیه‌های زیر هم به جلوگیری از عود مجدد ویروس کمک می‌کنند:

• اگر موقع قرار گرفتن در معرض نور خورشید دچار تبخال می‌شوید، قبل از خارج شدن از منزل، لب‌ها را با استفاده از پماد زینک اکساید چرب کنید.
• اگر موقعی که استرس می‌گیرید، تبخال می‌زنید، روش‌های کنترل و مقابله با استرس را یاد بگیرید.
• از بوسیدن کسانی که تبخال دارند خودداری کنید و با کسانی که تبخال تناسلی دارند رابطه‌ی جنسی دهانی برقرار نکنید.

جمع بندی

تبخال زائده‌ی کوچک تاول مانندی است که در اثر ابتلا به ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شود. ویروسی هرپس سیمپلکس از طریق تماس نزدیک پوستی منتقل می‌شود. تبخال، حتی اگر قابل مشاهده نباشد هم مسری است.

تبخال لاعلاج است و ممکن است بدون هیچ اخطاری مجددا عود کند. برخی داروهای خاص می‌توانند تبخال لب را درمان کنند و عود مجدد آن جلوگیری نمایند. بیشتر افراد می‌توانند تبخال‌ خود را با استفاده از داروهای بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک یا درمان‌های خانگی کنترل کنند.

افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند می‌بایست به محض مشاهده‌ی تبخال به پزشک مراجعه کنند. شناخت علائم و مصرف بموقع دارو، کلید اصلی درمان است. تاول‌های تبخال معمولا طی یک تا دو هفته بدون هیچ درمانی برطرف می‌شوند.

اگر با وجود همه‌ی این توضیحات، هنوز هم پاسخ سوال خود را دریافت نکرده‌اید یا در مورد شیوع تبخال نگران هستید، برای کسب اطلاعات بیشتر به پزشک مراجعه کنید.

شما می‌توانید انواع محصولات مراقبت از پوست را به صورت آنلاین از داروخانه آنلاین دارودراگ خریداری و درب منزل تحویل بگیرید.