هورمون پروژسترون چیست؟ علائم کمبود پروژسترون در بدن

پروژسترون هورمونی است که نقش مهمی در بدن و به ویژه بدن زنان دارد. زمانی که این هورمون از تعادل خارج شود، می‌تواند منجر به برخی مشکلات سلامتی شود. اگر با این هورمون آشنایی ندارید اصلا نگران نباشید. در این مقاله از بلاگ داروخانه آنلاین دارودراگ ابتدا هورمون پروژسترون را معرفی می‌کنیم و سپس به نشانه‌های کمبود آن در بدن و البته دلایل احتمالی این اتفاق می‌پردازیم.

پروژسترون چیست؟

هورمون پروژسترون یک هورمون حیاتی است که عمدتاً توسط تخمدان‌ها در زنان و به میزان کمتری توسط غدد فوق کلیوی در هر دو جنس تولید می‌شود. مهم‌ترین عملکردهای کلیدی این هورمون شامل تنظیم چرخه قاعدگی، حمایت از بارداری، تأثیرگذاری بر خلق و خو، کمک به رشد سینه، سلامت استخوان‌ها، تنظیم متابولیسم و حفاظت از سیستم ایمنی است. سطح پروژسترون در طول چرخه قاعدگی در نوسان است و پس از تخمک گذاری به اوج خود می‌رسد. از این هورمون اغلب به عنوان هورمون بارداری یاد می‌شود زیرا برای حفظ یک بارداری سالم با آماده سازی رحم و حمایت از لانه گزینی جنین ضروری است. پروژسترون علاوه بر نقشی که در دستگاه تناسلی زنان دارد در مردان نیز عملکردهایی دارد، از جمله در تولید هورمون‌های دیگر مانند تستوسترون و کورتیزول.

میزان طبیعی پروژسترون چقدر است؟

میزان هورمون پروژسترون متغیر است و به خصوص در خانم‌ها تغییرات بسیار زیادی را تجربه می‌کند که این مسئله به چرخه قاعدگی نیز برمی‌گردد. به طور مثال در مرحله اول قاعدگی میزان هورمون پروژسترون در پایین‌ترین حد ممکن قرار دارد و نباید از 0.89 نانوگرم در میلی‌لیتر تجاوز کند. در طول تخمک گذاری، پروژسترون به 12 نانوگرم افزایش می‌یابد. بعد از آن میزان پروژسترون به بیشترین حد خود می‌رسد. اگر بارداری اتفاق بیفتد، سطح پروژسترون به مرور زمان با رشد جنین افزایش می‌یابد. سطح پروژسترون به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می‌یابد. در هر صورت کمبود استروژن را می‌توان توسط آزمایش خون متوجه شد.

علائم کمبود هورمون پروژسترون

کمبود پروژسترون در بدن می‌تواند منجر به علائم و مشکلات مختلف سلامتی شود. تعداد زیادی از این علایم مربوط به بدن زنان و عملکردهای مربوط به آن است و تعدادی از آن‌ها نیز بین دو جنسیت مشترک هستند.

سیکل‌های قاعدگی نامنظم

پروژسترون مسئول تنظیم نیمه دوم چرخه قاعدگی است که به عنوان فاز لوتئال شناخته می‌شود. اگر سطح پروژسترون ناکافی باشد، این مرحله ممکن است کوتاه‌تر یا کمتر موثر بوده و منجر به چرخه‌های نامنظم شود. زنان ممکن است پریودهایی را تجربه کنند که خیلی مکرر، خیلی نادر یا با زمان‌بندی غیرقابل پیش‌بینی است.

خونریزی شدید یا طولانی قاعدگی

استروژن وظیفه آماده سازی دیواره رحم را به عهده دارد و هورمون پروژسترون به تعادل اثرات استروژن در پوشش رحم کمک می‌کند. هنگامی که عدم تعادل استروژن و پروژسترون وجود دارد، پوشش رحم می‌تواند بیش از حد ضخیم شود و در نتیجه خونریزی قاعدگی شدیدتر و طولانی‌تر شود. این وضعیت به عنوان منوراژی شناخته می‌شود.

تشدید سندرم پیش از قاعدگی (PMS)

 PMSبه مجموعه‌ای از علائم فیزیکی و احساسی اشاره دارد که در روزهای منتهی به قاعدگی رخ می‌دهد. پروژسترون پایین می تواند علائم PMS مانند نوسانات خلقی، تحریک پذیری، افسردگی، حساسیت سینه‌ها و نفخ را تشدید کند. این علائم ممکن است در غیاب پروژسترون کافی برای خنثی کردن اثرات استروژن بارزتر شوند و دوران قاعدگی را بیش از پیش دشوار کنند.

بیشتر بخوانید: 5 مورد از مهمترین وسایل مورد نیاز در جعبه کمک‌های اولیه در هنگام طبیعت گردی

نوسانات خلقی و اضطراب

هورمون پروژسترون اثر آرام بخشی بر سیستم عصبی مرکزی دارد. هنگامی که سطوح استروژن پایین باشد، ممکن است منجر به افزایش اضطراب، نوسانات خلقی و تحریک پذیری شود، به طور مثال برخی از زنان ممکن است در مرحله لوتئال چرخه قاعدگی خود (مرحله بعد از تخمک گذاری) احساس بی ثباتی عاطفی داشته باشند.

اختلالات خواب

عدم تعادل هورمونی از جمله پروژسترون پایین، می‌تواند الگوهای خواب را مختل کند. زنان با پروژسترون پایین ممکن است بی خوابی، بیدار شدن مکرر در طول شب یا خواب بی‌کیفیت را در مرحله لوتئال چرخه خود تجربه کنند.

سردرد یا میگرن

نوسانات هورمونی می تواند باعث سردرد یا میگرن در برخی از زنان شود. سطوح پایین پروژسترون، به ویژه در مرحله لوتئال، ممکن است با افزایش دفعات سردرد همراه باشد.

خشکی واژن

هورمون پروژسترون به حفظ سلامت پوشش واژن کمک می‌کند و تولید مخاط را تحریک می‌کند. هنگامی که سطح پروژسترون پایین باشد، احساس خشکی واژن امری طبیعی است که می تواند منجر به ناراحتی و درد در طول رابطه جنسی شود.

گرگرفتگی و تعریق شبانه

در حالی که گرگرفتگی و تعریق شبانه بیشتر با یائسگی مرتبط است، گاهی اوقات ممکن است در زنان جوان با عدم تعادل هورمونی، از جمله پروژسترون پایین نیز رخ دهد. این علائم ناشی از نوسانات سطح استروژن و پروژسترون است.

مشکل در بارداری

پروژسترون برای آماده سازی پوشش رحم برای لانه گزینی جنین در دوران بارداری بسیار مهم است. سطوح پایین هورمون پروژسترون می‌تواند باردار شدن و حفظ بارداری را دشوارتر کند. زنان مبتلا به سقط مکرر ممکن است سطح پروژسترون پایینی نیز داشته باشند که می‌تواند مانع از ایجاد محیط حمایتی رحم برای اوایل بارداری شود.

بیشتر بخوانید: ضربان قلب نرمال در سنین مختلف چیست؟ +برنامه غذایی

دلایل پایین آمدن سطح پروژسترون در بدن

اما اصلا چه چیزی ممکن است سبب کاهش هورمون پروژسترون در بدن شود؟ دلایل مختلفی ممکن است برای پایین آمدن سطح هورمون پروژسترون در بدن وجود داشته باشد، همچنین گاهی مشکلات زمینه‌ای می‌توانند این دلایل را تشدید کنند یا حتی چند عامل مختلف با هم ترکیب شوند. برخی از رایج‌ترین دلایل عبارتند از:

 عدم تخمک گذاری

چرخه عدم تخمک گذاری چرخه‌ای است که در آن تخمک گذاری اتفاق نمی‌افتد. از آنجایی که هیچ تخمکی آزاد نمی شود، فولیکول خالی (جسم زرد) برای تولید پروژسترون باقی نمی‌ماند. این موضوع در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک و افرادی که از انواع خاصی از کنترل بارداری استفاده می کنند رایج است.

کم کاری تیروئید

در حالی که پروژسترون پایین ممکن است منجر به مشکلات تیروئید شود، مشکلات تیروئید نیز ممکن است باعث کاهش هورمون پروژسترون شود. کم کاری تیروئید خود هنگامی رخ می‌دهد که هورمون هایی که سیستم غدد درون ریز را تنظیم می‌کنند به اندازه کافی زیاد تولید نمی‌شوند، به این معنی که تولید پروژسترون کافی برای بدن ممکن است دشوار باشد.

افزایش سطح کورتیزول

هنگامی که بدن مقادیر زیادی کورتیزول (که هورمون استرس است) تولید می‌کند، اساساً منابع مورد نیاز برای ساخت پروژسترون را بیش از حد مصرف می‌کند. این بدان معنی است که استرس مزمن می‌تواند تولید پروژسترون کافی را دشوار کند و نکته بسیار مهمی است زیرا افراد بسیار زیادی در طول روز با استرس دست و پنجه نرم می‌کنند.

هایپرپرولاکتینمی

این وضعیت به دلیل افزایش تولید هورمون پرولاکتین توسط غده هیپوفیز ایجاد می‌شود. پرولاکتین بر تولید پیشسازهای هورمون جنسی تأثیر منفی می‌گذارد و در نتیجه منجر به کاهش سنتز پروژسترون و اختلال در چرخه قاعدگی می‌شود (تا فقدان کامل قاعدگی).

سطح کلسترول پایین

بدن برای ساخت پروژسترون به کلسترول نیاز دارد. بنابراین بدون کلسترول کافی، بدن نمی‌تواند پروژسترون کافی بسازد و طبیعی است که در صورت پایین بودن کلسترول بدن، تولید هورمون پروژسترون نیز با مشکل مواجه خواهد شد.

بیشتر بخوانید: داروی کتوکونازول چیست و برای چه چیزی مصرف می شود؟

جمع بندی

هورمون پروژسترون در کنار سایر هورمون‌های جنسی، نقش بسیار مهمی را در ویژگی‌های مربوط به رابطه جنسی و باروری بازی می‌کند. تغییرات سطح این هورمون و کمبود آن در بدن می‌تواند مشکلات زیادی را به وجود بیاورد که تعدادی از مهم‌ترین آن‌ها را برشمردیم. البته اکنون داروهای زیادی چه به شکل قرص و کپسول و چه کرم‌‌های موضعی وجود دارد که می‌تواند این مسئله را حل کند، اما مهم این جاست که برای استفاده از آن‌ها ابتدا باید آزمایش داده و با پزشک خود مشورت کنید تا بتوانید بهترین تصمیم را بگیرید.